Trong bối cảnh Việt Nam đang nỗ lực gỡ bỏ "thẻ vàng" của Ủy ban châu Âu (EC) về khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU), tỉnh Quảng Nam đã triển khai nhiều biện pháp mạnh mẽ nhằm kiểm soát hoạt động của các tàu cá trên địa bàn. Một trong những trọng tâm vấn đề là xử lý nghiêm các trường hợp tàu cá vi phạm quy định về giám sát hành trình, đặc biệt là các tàu có chiều dài lớn nhất từ 24 mét trở lên mất kết nối tín hiệu VMS trên 10 ngày khi hoạt động trên biển. Theo báo cáo của Chi cục Thủy sản Quảng Nam, từ ngày 1/1/2025 đến 16/6/2025, địa phương đã ghi nhận 11 lượt vi phạm liên quan đến mất tín hiệu VMS, với tổng cộng 8 tàu cá bị xử lý.
Phát hiện và xử lý kịp thời các trường hợp vi phạm
Theo Chi cục Thủy sản Quảng Nam, từ ngày 1/1/2025 đến 16/6/2025, tỉnh đã ghi nhận nhiều trường hợp tàu cá mất kết nối tín hiệu VMS trên 10 ngày khi hoạt động trên biển. Trong đó, 8 tàu cá có chiều dài từ 24 mét trở lên bị xử phạt với tổng số tiền 3,2 tỷ đồng, tương ứng mỗi tàu bị phạt 400 triệu đồng theo quy định tại điểm c khoản 1 Điều 20, Nghị định 38/2024/NĐ-CP ngày 5/4/2024 của Chính phủ về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản.
Ngoài ra, các tàu cá có chiều dài từ 15 mét đến dưới 24 mét cũng bị xử lý nghiêm. Theo báo cáo, trong cùng kỳ, Quảng Nam đã xử phạt các chủ tàu cá thuộc nhóm này vi phạm quy định về VMS với tổng số tiền 1,4 tỷ đồng. Các trường hợp này bao gồm việc không duy trì tín hiệu VMS hoặc vô hiệu hóa thiết bị giám sát, vi phạm quy định tại Nghị định 38/2024/NĐ-CP.
Trong số các tàu vi phạm, hai tàu QNa-91117-TS và QNa-90144-TS (thuộc nhóm từ 24 mét trở lên) vi phạm hai lần trong cùng một chuyến biển, cho thấy mức độ tái phạm nghiêm trọng. Riêng tàu QNa-91679-TS bị chìm vào ngày 21/3/2025 và không trục vớt được, do đó không bị xử phạt hành chính. Đối với các tàu từ 15 mét đến dưới 24 mét, các vi phạm chủ yếu liên quan đến việc tắt thiết bị VMS hoặc không duy trì kết nối, gây khó khăn cho công tác quản lý hoạt động tàu cá trên biển.
Ngay khi nhận được thông báo về các tàu cá mất tín hiệu VMS từ Trung tâm Thông tin Thủy sản và Kiểm ngư (Cục Thủy sản và Kiểm ngư), Chi cục Thủy sản Quảng Nam đã tham mưu Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Quảng Nam gửi thông báo đến các cơ quan, đơn vị liên quan để phối hợp xử lý. Các địa phương có tàu vi phạm được yêu cầu liên hệ với chủ tàu hoặc thuyền trưởng để kiểm tra thiết bị giám sát hành trình, đồng thời yêu cầu mở lại thiết bị và tuân thủ các quy định về chống khai thác IUU. Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh Quảng Nam cũng chỉ đạo các đồn, trạm kiểm soát biên phòng phối hợp với Chi cục Thủy sản và Văn phòng Đại diện thanh tra, kiểm tra, kiểm soát nghề cá để theo dõi, kiểm tra và xử lý khi tàu về bờ. Ngoài ra, Sở Nông nghiệp và Môi trường của 28 tỉnh, thành ven biển trên cả nước cũng được thông báo để phối hợp xử lý khi các tàu vi phạm cập cảng tại địa phương khác.
Quy trình xử lý khi tàu về cảng
Khi các tàu cá vi phạm về cảng, Chi cục Thủy sản Quảng Nam phối hợp với Văn phòng Đại diện thanh tra, kiểm soát nghề cá để lập bản tường trình và chuyển hồ sơ vụ việc về Chi cục Thủy sản hoặc Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh, tùy thuộc vào tính chất vi phạm. Chi cục Thủy sản cũng gửi văn bản đến các đơn vị cung cấp, lắp đặt thiết bị giám sát hành trình để xác minh nguyên nhân mất kết nối và lập biên bản xác minh vụ việc.
Nguyên nhân chính dẫn đến các vi phạm được xác định là do các tàu không duy trì việc truyền thông tin từ thiết bị giám sát hành trình về hệ thống giám sát tàu cá theo quy định, hoặc vô hiệu hóa thiết bị giám sát hành trình khi hoạt động. Đây được xem là hành vi vi phạm nghiêm trọng trong lĩnh vực khai thác thủy sản, vi phạm quy định tại điểm c khoản 1 Điều 20, Nghị định 38/2024/NĐ-CP ngày 5/4/2024 của Chính phủ về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản.
Căn cứ Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012 (sửa đổi, bổ sung năm 2020), Chi cục Thủy sản Quảng Nam đã chuyển hồ sơ các vụ vi phạm hành chính đến UBND tỉnh Quảng Nam để xử phạt theo thẩm quyền.
Quảng Nam quyết gỡ “thẻ vàng” IUU
Việc Quảng Nam xử lý nghiêm các trường hợp tàu cá mất tín hiệu VMS không chỉ thể hiện quyết tâm của địa phương trong việc thực hiện các quy định pháp luật về khai thác thủy sản mà còn góp phần quan trọng vào nỗ lực chung của cả nước trong việc gỡ bỏ "thẻ vàng" của EC. Tín hiệu VMS là công cụ quan trọng giúp cơ quan chức năng giám sát hoạt động của tàu cá, đảm bảo tính minh bạch và hợp pháp trong khai thác thủy sản. Việc mất kết nối tín hiệu VMS, dù vô ý hay cố ý, đều có thể dẫn đến nghi ngờ về hoạt động khai thác bất hợp pháp, gây ảnh hưởng đến uy tín của ngành thủy sản Việt Nam trên thị trường quốc tế, ảnh hướng tới việc gỡ “thẻ vàng” IUU.
Bên cạnh việc xử phạt, Quảng Nam cũng đẩy mạnh công tác tuyên truyền, hướng dẫn ngư dân về tầm quan trọng của việc duy trì tín hiệu VMS và tuân thủ các quy định về khai thác thủy sản bền vững. Các cơ quan chức năng tại địa phương tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các tỉnh, thành khác để giám sát và xử lý các trường hợp tàu cá vi phạm, đảm bảo không để xảy ra tình trạng né tránh xử phạt bằng cách cập cảng tại địa phương khác.
Để giảm thiểu các vi phạm liên quan đến tín hiệu VMS, Quảng Nam cần tiếp tục đầu tư vào hạ tầng kỹ thuật, hỗ trợ ngư dân bảo trì và nâng cấp thiết bị giám sát hành trình. Đồng thời, việc tăng cường đào tạo, nâng cao nhận thức cho ngư dân và chủ tàu về các quy định pháp luật cũng là yếu tố then chốt. Trong thời gian tới, Chi cục Thủy sản Quảng Nam sẽ tiếp tục phối hợp với các cơ quan chức năng để giám sát chặt chẽ hoạt động của tàu cá, đảm bảo tuân thủ các quy định về chống khai thác IUU, góp phần xây dựng ngành thủy sản bền vững và hội nhập quốc tế.
Hải Đăng